Leren schaken met schaakboeken
Er zijn eindeloos veel schaakboeken, dus het kan best moeilijk zijn om het juiste boek te vinden dat past bij jouw schaakniveau. Daarom vind je hier een review van een aantal leerzame schaakboeken. De beginnende schaker heeft meestal meer aan een boek over tactiek, omdat tactiek en calculatie belangrijk zijn om beter te schaken als beginner. De clubschaker (rating circa 1300-2100) die sterker wil worden in het schaakspel, zal vooral op zoek zijn naar boeken over strategie en eindspel. Schakers die specifiek een bepaalde opening willen leren, moeten vooral afgaan op de reviews van het boek over die opening. Let er op dat oude openingsboeken wat risico met zich meebrengen, want nieuwe inzichten in openingen kunnen soms het oordeel over een openingsvariant doen veranderen. Let daar dus op als je een openingsboek van 10-20 jaar geleden koopt.
Schaakboeken kunnen ontzettend leuk zijn, maar helaas zijn er ook veel schaakboeken die slecht toegankelijk en erg taai zijn. Die schaakboeken staan misschien mooi in je boekenkast, maar van boeken in de kast wordt je geen betere schaker. Daarom is het net zo belangrijk dat een boek een beetje leuk, humoristisch en toegankelijk is, want dan is de kans dat je het boek uitleest veel groter. Hieronder zal ik wat suggesties doen van goede toegankelijke en leerzame schaakboeken per thema.
Schaakboeken over tactiek
Schaakboeken over tactiek zijn meestal gewoon boeken met een beetje uitleg over een tactisch patroon, met een berg schaakpuzzeltjes. Een bekend voorbeeld is de Stappenmethode die in Nederland veel gehanteerd wordt als trainingsmethode voor tactiek (en eindspel). Met de stappenmethode als basis voor je tactische kennis kan je niet mis gaan. Daarnaast zijn er ook voldoende bronnen over tactiek te vinden op het internet en deze schaaksite. Een boek dat ik nog wel interessant heb gevonden over tactiek was Winning Chess Tactics.
Specifiek voor de gevorderde schaker heeft Herman Grooten (nederlandse schaaktrainer) een goed boek Attacking Chess for Club Players geschreven. Zeer leerzaam om aanvallende patronen toe te voegen aan je schaakskills, en daarbij gelijk je visualisatie en calculatie te trainen. Zeer nuttig voor de schaker met 1600+ rating die zijn tactische vaardigheden nog verder wil ontwikkelen en verfijnen.
Schaakboeken over strategie en middenspel
Een goed boek over schaakstrategie kan een grote stap zijn om van beginnende schaker naar sterke schaker te gaan. Een goed strategisch begrip voorkomt veel fouten en slechte zetten die beginnende schakers regelmatig maken. Een fantastisch boek voor de beginnende schaker is The amateurs mind. Aan de hand van een aantal schaakpartijen en voorbeelden wordt op een humoristische en toegankelijke wijze inzicht gegeven in typische gedachten van schakers. Door een aantal van deze gedachten bij te sturen wordt getoond hoe beter inzicht leidt tot betere gedachten, en daardoor tot veel betere zetten. Een ontzettend leerzame ervaring voor elke schaker met een rating onder 1600, en een uitstekende keuze als eerste schaakboek.
Wil je een allround goede basis en training in strategie? Schaf dan How to Reassess Your Chess (en ook het werkboek) van Jeremy Silman aan. Dit boek biedt een enorm uitgebreide cursus in schaakstrategie en wordt door zijn humor en toegankelijkheid gezien als een van de moderne klassiers. Het werkboek biedt nog eens een hoop extra oefeningen op basis van alles wat je leert in het strategie boek.
Zoek je meer schaakboeken over het middenspel en strategie om je vaardigheden te verbeteren? Dan raad ik ook Chess Strategy for Club Players van Herman Grooten aan. Herman pakt verschillende thema's die regelmatig in schaakpartijen voorkomen om aan de hand van voorbeelden (vaak van zijn trainee's) een leerzaam punt te maken. Andere nuttige boeken zijn die van Kotov, de bekende klassiekers Think like a grandmaster en Play like a grandmaster. De super gevorderde schaker (denk 2100-2200+ rating) kan zich wagen aan Dvoretsky's Analytical Manual, zeer leerzaam voor gevorderden.
Schaakboeken over eindspel
Schaakboeken over het eindspel hebben meestal het probleem ontzettend taai en saai te zijn. Bovendien is het vaak niet duidelijk voor welke schaker het materiaal bedoeld is; de beginnende schaker moet hele andere dingen leren over het eindspel dan de gevorderde schaker. De beste oplossing voor deze problemen is het boek Silman's Complete Endgame Course. De inhoud is namelijk verdeeld per rating wat je over het eindspel moet weten en kunnen. De schaker met rating tot 1200 hoeft alleen te eindspel-basics te weten, terwijl de schaker tot 1400 en 1600 rating steeds meer leert over pion-eindspelen en de veel voorkomende toren-eindspelen. De schaker tot en boven 1800 rating leert steeds meer technische eindspelen. Zo leer je altijd de meest effectieve dingen om een betere schaker te worden (i.e. om meer partijen te winnen). Daarnaast is het boek toegankelijk en met humor geschreven, wat veel helpt om eindspelstudie een plezierige ervaring te maken.
De ambitieuze en gevorderde (1800++) schaker kan zich wagen aan Dvoretsky's Endgame Manual. Mark Dvoretsky is een zeer ervaren en bekende schaaktrainer die zich richt op effectieve schaaktraining voor gevorderde schakers. Zijn boeken zijn bijzonder goed, super leerzaam, maar net wat taaier. Als je de ambitie en het doorzettingsvermogen hebt om een top schaker te worden dan is dit een goede koop.
Schaakboeken over openingen
Er zijn enorm veel schaakboeken over allerlei schaakopeningen. Het is dus moeilijk om een specifieke suggestie te doen, maar richt je in het algemeen op een openingenboek dat de ideeën van de opening uitlegt, in plaats van alleen zetten en varianten. Ideeën en strategische patronen en motieven kan je goed onthouden, eindeloze zetten uit je hoofd leren schiet niet op. Lees dus de reviews van een openingenboek en bepaal dan of de ideeën voldoende worden uitgelegd.